استاد ایلیا «میم» رام الله

نظريۀ مرور خلاق (قسمت اول)[1]

دربارۀ چگونگي رابطۀ انسان با گذشته سه نظريۀ عمدۀ فلسفي وجود دارد كه در فرهنگ ­ها و تمدن­ هاي مختلف به آن اشاره شده است. نظريۀ اول مي ‌گويد «از گذشته بياموز» و تئوري دوم كه كمتر عملي و بيشتر نظري است مي‌ گويد «گذشته را كاملاً رها كن». درس از گذشته، بويژه در دين اسلام بارها مورد تأكيد قرار گرفته است و البته همين حجم تأكيد را در اديان مسيحيت، يهود و ديگر مكاتب شرق و غرب به وضوح مي‌ توان يافت. اين نظريه در اسلام تا جايي اهميت مي ‌يابد كه به عنوان مثال امام مسلمين‌^(ع) مي فرمايد: سَرِ حكمت و دانايي، حفظ كردن تجربه­ها است.^[2] يا به عبارتي سِرّ حكمت در درس گرفتن از گذشته است.

نظريۀ دوم كه مي‌ گويد گذشته (و البته آينده را هم) رها كن و فقط در حال زندگي كن، يكي از معروف ‌ترين تعليمات عرفاني و باطني است كه كم و بيش در همۀ مكتب ‌هاي عرفاني و در همۀ اديان ديده مي ‌شود اما متأسفانه يكي از بزرگ‌ ترين آموزه‌ هايي است كه بسيار كم به عمل آمده است. تعليمي ساده است كه به غايت پيچيده و تا حد زيادي دور از دسترس عامه است. بعضي ‌ها اين را خلاصۀ عرفان و همچنين طريقت دانسته‌ اند.

اما سومين نظريه­ اي كه دربارۀ گذشته وجود دارد را شايد بتوانيم در كلمۀ «مرور گذشته» خلاصه كنيم. مرور گذشته هم تقريباً در همۀ فرهنگ ­هاي معنوي در ملل مختلف ديده مي ‌شود و قدمت آن مانند دو مورد فوق، نامعلوم است. شايد مكتب شمنيزم بيش از هر مكتب ديگري، آشكارا در بارۀ مرور سخن گفته است...

در تعاليم الاهيسم (به روايت ايلياما) نظريۀ ديگري دربارۀ مرور مطرح مي شود. ايليا از مرور خلاق مي ‌گويد. از بازيافت گذشته؛ مرور اقتداري گذشته و احاطه بر آن.

• • اگر گذشتۀ انسان مطلوب است كه اين نياز به جبران ندارد اما اگر گذشتۀ ما چيزي نيست كه مي ‌خواهيم. اگر گذشتۀ ما نامطلوب است، اگر اشتباهات زيادي در گذشته مرتكب شده ­ايم، پس چاره چيست؟ درس گرفتن از آن؟ (1) ايلياما مي‌ گويد درس گرفتن از گذشته كافي نيست. و دربارۀ رها كردن و پشت كردن به گذشته مي ‌گويد «خطرناك و مخرّب است.»   
  • اگر در گذشته اژدها پرورانده­ اي و گذشتۀ تو آنقدر از كارها و فكرهاي خطرناك اشباع شده كه گويي مبدّل به اژدها شده، پشت كردن به آن مرگ ‌آور است. حتي اگر تو بتواني آن را آنطور كه عرفان مي ‌گويد رها كني و از زير بار همۀ كاشته ­ها رها شوي، حتي اگر  هم موفق شوي، او تو را رها نمي ‌كند و تو را مي‌ بلعد. (2)
  • پس راه حل كدام است؟ ايلياما چاره را در مهار آن مي ‌داند؛ در بازيافت اين گذشتۀ از دست رفته.
  • گذشته ‌ات را بياب. پس آن را به دقت‌، با مشاهده مرور كن. اگر خوب است يا بد، آن را دوباره به دست بياور. اگر آتش كاشته ­اي يا درخت ميوه، بخشي از عمر و حيات تو رفته است پس آن را بازيابي و سپس آن را مبدّل كن به آنچه براي حالا و آينده مي ‌خواهي. (3)
  • از ديدگاه ايلياما اين كار نه تنها براي هر انسان بلكه براي ملل و جوامع نيز لازم است.
  • براي تغيير سرنوشت يك ملت مي‌بايست ابتدا آنها گذشته خود را مرور كنند... (4)
  • چطور مي‌توان از بار خطاها و اشتباهات گذشته رها شد؟ اديان مي‌گويند با «توبه». اين واقعيت است اما برداشت عمومي ما دربارۀ توبه، درست و كامل نيست. زيرا ما اغلب توبه مي‌كنيم اما همچنان تحت تأثير چيزهايي هستيم كه در گذشته ذخيره كرده­ايم.
  •  زندگي انسان را مي‌ توان به يك ساختمان سه طبقه هم تشبيه كرد. زيرزمين مانند گذشته است. و حالا بر اساس گذشته بوجود آمده بنابراين كاملاً و هر لحظه تحت تأثير آن است. آينده سومين طبقه است كه بر مبناي حال، موجود است. پس گذشتۀ ما، حالاي ما و حالاي ما آيندۀ ما را مي سازد. (5)
  • و جملات ديگري درباره نظريه مرور خلاق:
  • ما بايد گذشتة از دست رفته را با مرور اقتداري و عملي آن بازيابي و جبران كنيم. (6)
  • گذشته را با مرور آن مي ‌توان مهار كرد و توان آن را به كنترل درآورد. (7)
  • گذشته بخش مهمي از زندگي ماست؛ قسمت عظيمي از سرمايۀ حيات ما. نبايد آن را رها كرد چون بخشي از وجود ما و ركني اساسي از زندگي ماست. نمي‌توان آن را ناديده گرفت چون زنده و فعال است و منشاء بسياري از اوضاع و احوال ما در زمان حالا و آينده است... بايد گذشته را مهار كنيم و قدرت آن را به كنترل درآوريم. اگر در گذشته به انحراف رفته­ ايم بايد از اين انحرافات و اشتباهات و شكست‌ها حداكثر استفاده را براي حال و آينده داشته باشيم؛ اين مي ‌شود تبديل گذشته... (8)
  • شايد لازم باشد بعضي از صحنه ‌هاي گذشته را كه در آن دچار شكست و اشتباه شده ­اي مستقيم يا غيرمستقيم تكرار كني و اين بار آن را با موفقيت و اقتدار، و در مسير درست تجربه یا از آن عبور کنی. (9)
  • پشيماني از گذشتۀ نامطلوب، براي جبران آن كافي نيست. اگر تو دوباره در آن شرايط قرار گرفتي و اين بار با قدرت و اقتدار، عبور موفقي از آن داشتي، نشانه ­اي است از آنكه اين گذشته را جبران كرده ­اي. (10)
  • اگر در گذشته مشغول ذخيره كردن سم به جاي دارو بودي بخشي از زندگي را از دست داده­ اي و چنان از دست داده­ اي كه ممكن است ديگر قسمت ‌هاي زندگي ­ات هم از دست برود. حالا بايد چه كار كرد؟ با مرور خلاق و جبران اقتداري مي‌ بايست آن همه سم را به دارو تبديل كرد. اگر اين گذشته را رها كني شايد نابود شوي و چطور ممكن است كسي با چنين گذشته ­اي، با تأثير خروارها سم، در زمان حال و فقط در زمان حال زندگي كند... (11) 
  • براي رهايي از تأثيرات گذشته بايد آن را به كنترل درآوريم. براي كنترل آن، بايد آن را بشناسيم و مشاهده كنيم. سپس از مشاهدات خود جدا شويم. بايد عملاً و از راهي مطمئن از گذشته نامطلوب خود جدا شويم و از اين طريق آن را مهار كنيم... بازيافت گذشته، بازيافت بخش عظیمی از زندگي ماست.  (12)

مؤلف: پِريا (شباب حسامي)؛ با نظر و راهبرد ايلياما و انعكاس ديدگاه ايشان

از کتاب 360 دکترین و تئوری فراگیر؛ نظریه‌های بنیادی ایلیاما (جلد دوم)

دانلود پی دی اف نظریه مرور خلاق - قسمت اول