استاد ایلیا «میم» رام الله

به روایت ال یاسین

انسان را از شعور او می توان شناخت و شعور انسان را از اندیشه های او و اندیشه هایش را از کلامش. این یکی از دیدگاههای روانشناسان جدید است اما مدتها قبل، بسیاری از بزرگان و دانایان بشر، مکرراً به آن اشاره داشته اند و شاید بیش از هر تمدن و دین و فرهنگ دیگری، این مفهوم در اسلام و بویژه در شیعه و در سخنان پیامبر اسلام (ص) و امیر مؤمنان علی (ع) مورد تأکید قرار گرفته است. کلام، آخرین و کاملترین معجزهٔ الهی است که در قالب قرآن به بشر عرضه شده است و ما انسانها نیز خدا را از کلامش و از طریق کلامش، به واسطهٔ قرآن، می توانیم بشناسیم. همچنین بزرگانمان را؛ رسول خدا (ص)، امیر مؤمنان علی (ع) و ائمهٔ هدی را. مفهوم «انسان را از کلام او می توان شناخت» تقریباً در همهٔ کتب مقدس و در همهٔ فرهنگها و تمدن های بشری، حضوری واضح دارد بنابراین اصلی کلی و قانونی عمومی در انسانشناسی است. قاعده ای جهانی که مورد پذیرش همهٔ تمدن ها و فرهنگ هاست.

برای اینکه این مطلب را از دیدگاه اسلامی – ایرانی مورد نظر قرار دهیم کافی است به یکی از بسیار جملاتی که مولای متقیان علی (ع) در این باره فرموده است بسنده کنیم:

مرد در پشت کلام خود پنهان است. فضیلت انسان زیر زبانش نهفته است. و خردمندان ایرانی آن را اینطور بیان کرده اند: تا مرد سخن نگفته باشد، عیب و هنرش نهفته باشد. کلام، آنچه را انسان در بطن خود دارد آشکار می کند. شاید کسی بتواند برای ساعاتی و روزهایی، مخاطبانش را با تقلید کلام دیگری و تکرار آن، دربارهٔ چیستی و کیستی و داشتگی خود بفریبد اما استمرار کلام و همینطور کلامی که در شرایط مختلف، انسان بر زبان می راند، درجه فهم و شعور انسان و بینش او را آشکار می کند. درواقع کلام انعکاسی از اندیشه ها و بینش انسان و تجلی شعور اوست. کلام نماینده آن چیزی است که در ذهن و درون انسان می گذرد. نمایانگر حالات و اندیشه ها. کلام پخته نشان از ذهن پخته دارد و کلام عجولانه نشان از ناپختگی و شتابزدگی ذهنی. برخی پا را فراتر از این می گذارند و نظرشان این است که نه تنها کلام، نمایانگر اندیشه انسان است بلکه اساساً انسان چیزی به جز اندیشه و آنچه در کلامش آشکار می کند نیست و بنابراین کلام را که نمایانگر اندیشه است، معیاری برای ارزش گذاری و عیارسنجی فرد در نظر می گیرند.

انسانها به کلامشان ماندگار می شوند و بزرگترین اثری که هر انسان می توان از خود باقی بگذارد، اندیشه های زنده اوست که در کلمات بیان می شوند...

در عصر نوین، که دسترسی به دانش ظاهری برای همه امکانپذیر شده، آنچه بزرگان را از دیگران متمایز می سازد، کلام آنهاست که عمق اندیشه و شعورشان و تفاوت نگاه آنان با سایرین را بیان می کند. کلام، وجه شاخص انسانها از یکدیگر است. میزانی که می توان حقانیت و راستی و عمق اندیشه های هر کسی را به آن سنجید. کلام، نمایانگر درونیات و ویژگی های انسانهاست، با کلام هر کس می توان او را شناخت. بلکه حتی، خدا را نیز می توان از کلام او شناخت. با دقت در کلمات، می توان به فهم و درک و هویت گوینده کلام نظر انداخت.

اما اهمیت کلام صرفاً این نیست. کلام اهمیتی دوسویه دارد یعنی علاوه بر آنکه آنچه که هر کسی هست از کلماتش آشکار می شود، آنچه می گویی بر آنچه هستی، اثر می گذارد.

کلام جوشیده هر انسان گویای آن چیزی است که او هست و آینده هر کس را در آینه کلامش می توان یافت. کلام جوشیده هر کس تصویر زنده ای از اوست که حقیقت حال و آینده اش را در برابر دیدگان ما قرار می دهد. و امروز دانشمندان بویژه در رشته های روانشناسی مدرن قائل به آن هستند که زندگی انسان را اندیشه ها و کلام او می سازد. پس برای تغییر زندگی کافی است کلام و اندیشه ها را تغییر داد. لوئیز هی می گوید: به آنچه که می گویید گوش فرا دهید، آن چیزی را که نمی‏خواهید برایتان به حقیقت بپیوندد هرگز بر زبان نیاورید.

درخت را از میوه اش می شناسند و محصول درخت، میوه آن است. شعور انسان نیز بیانگر حقیقت انسان است. همانطور که بزرگان تاریخ بشر و پیشوایان دین گفته اند، انسان به شعور و اندیشه های اوست. دانایان همه ملل و همه فرهنگها بر این تاکید داشته اند که میزان سنجش و اندازه گیری انسان، شعور و اندیشه های اوست. تجلی شعور و اندیشه ها، کلام است و بر همین قاعده، در صفحات مختلف کتاب و به مناسبتهای مختلف، بعضی از سخنان و کلمات قصار استاد ایلیا «میم» را آورده ایم بلکه این حرکت دفاعی باشد از حقیقت کتمان شده و دوربینی است برای نگاه به درون گوینده این کلمات.

از دیدگاه فیزیک مدرن انسان چیزی جز کلام و اندیشه های او نیست، و تجلی شعور و آگاهی انسان در کلام اوست. از دیدگاه عصر جدید، همه چیز از کلام و اندیشه ظاهر می شود. بیماری و سلامتی؛ فقر و ثروت؛ توانایی و ناتوانی و همهٔ وضعیتهای دوگانهٔ زندگی. آنها می گویند اعمال و کارهای انسان نیز تابع کلام و اندیشهٔ اوست و برای اثبات این نظریهٔ بزرگ تا امروز هزاران کتاب توسط هزاران محقق نوشته شده است.

در کتاب مقدس گفته شده که در ابتدا کلمه بود و کلمه با خدا بود.

چه بسا در آخر نیز کلمه باشد و کلام ماندگار بماند.