علم تفکر زیرساخت اصلی دانایی و هوشمندی انسان است... درواقع میتوان گفت که علم تفکر تکنولژی هوشمندی و روشهای دانایی است و این موضوع تأثیرات بسیار تعیین کننده و اساسی خود را در حل مسائل (جدای از مقوله اطلاعات) بجا میگذارد. از این دیدگاه، با تحلیل شخصیت معلم بزرگ، ایلیا «میم» به نتایج جالبی برمیخوریم که به نوعی میتواند نمایانگر ابعادی از این تکنولژی هوشمند باشد...
تصمیم گیری از طریق هفت دهم
انتخاب و تصمیم گیری یکی از ساده ترین و در عین حال پیچیده ترین کارهاست. سادگی آن زمانی است که فقط بخواهیم تصمیم بگیریم و اثرات و پیامدهای آن از نظر ما مهم نباشد. همچنین تصمیمی که متضمن رسیدن به نتیجهٔ مطلوب و حصول موفقیت نباشد. در چنین شرایطی می توانیم در هر لحظه یک تصمیم و در یک روز هزاران تصمیم بگیریم. اما وقتی که ضرورت انتخاب درست، تصمیم هماهنگ، تحقق شرایط مطلوب و نتیجهٔ موفق به میان می آید به تناسب این ضرورت، ممکن است روند تصمیم گیری پیچیده تر و دقیق تر شود …
علی رغم خطرات زیادی که تصمیم گیری و انتخاب ممکن است به دنبال داشته باشد، برای زندگی در این جهان ما ناگزیر از آن هستیم و حالا که تصمیم گرفتن اجتناب ناپذیر می باشد، ضروری است که با بهترین روش ممکن به آن بپردازیم. یکی از عملی ترین و کاربردی ترین متدهای تصمیم گیری سیستماتیک روش ده انگشتی می باشد که مطابق بیان دوم ایلیا «میم» به آن هفت دهم گفته می شود.
آنچه در اینجا به عنوان فرم هفت دهم می آید در واقع برداشتی از روش ده انگشتی است. در مشروح این روش، شاخه ها و نکات فرعی زیادی وجود دارد که در این خلاصه نیامده است.
۱. تعریف هدف: هدف چیست و دارای چه مشخصاتی است؟
(یا) قصدهای من از این تصمیم گیری چیست؟
(یا وضعیت مطلوب مورد نظرم کدام است؟
۲. شناخت مسئله (موضوع تصمیم گیری) چیست؟ و چه ابعاد و زوایایی دارد ؟
در اینجا به ترسیم واضح صورت مسئله می پردازید و ابهاماتی را که پیرامونی آن وجود دارد، روشن می کنید. «خوب پرسیدن نیمی از دانستن است» بنابراین باید مسئله را به خوبی و به وضوح مطرح کنید تا رسیدن به جواب آسان تر شود. مسئله را به شکل های مختلفی می توانید مطرح کنید. گاهی همین کار، به وضوح بیشتر منجر می گردد. در مواقعی هم لازم است مسئله را خرد، یا آن را با یک مسئلهٔ بزرگ تر تلفیق کنید.
زمانی اقدام به تصمیم گیری و حل مسئله کنید که شرایط آن تا حدی که کفایت می کند برقرار باشد. مثلاً اطلاعات ضروری پیرامون موضوع را در اختیار داشته باشید.
۳. حدس زنی راه حل ها (گزینه یابی): (برای حل مسئله) چه کارهایی می توانم بکنم؟
(یا) راه حل های ممکن و احتمالی کدام است ؟
غالباً افراد در برخورد با راه حل ها به اولین چیزی که به ذهن شان می آید عمل می کنند. در بسیاری از مواقع اولین چیزی که به ذهن می آید سطحی، شرطی شده، القایی (از جامعه) و خالی از دوراندیشی است بنابراین در این مرحله بجای انتخاب قوری یک راه حل، حداکثر امکانات دیگر را جستجو و معلوم کنید. هر ایده ای را که ممکن است (هر چند بااحتمالی ضعیف) راه حل مسئله شما باشد یا به حل آن کمک کند، مشخص نمایید. حتی اگر راه حل هایی مسخره و خنده دار اما نسبتاً عملی به ذهن تان می رسد، در فهرست قرار دهید. در این مرحله، از خلاقیت خود حداکثر بهره برداری را داشته باشید [۱] بدون آن که گزینه های احتمالی را مورد بررسی دقیق قرار دهید، هر ایده ای را که ممکن است جوابی در آن باشد، لیست کنید.
۴. انتخاب بهترین راه: بهترین راه حل کدام است؟
حالا به ارزیابی کلی ایده ها بپردازید. دربارهٔ هر ایده، جنبه های مثبت و منفی آن را ببینید. می توانید این کار را با سؤال چرا بله (و) چرا نه انجام دهید.
گزینه ها را با توجه به هدف و وضعیت مطلوب مورد نظر خود محک بزنید. ببینید با شرایط شما و آنچه می خواهید، تا چه حدی همخوانی و تناسب دارند و این بررسی کلی و اولیه را نسبتاً سریع انجام دهید و متناسب ترین و بهترین راه حل را انتخاب کنید.
۵. بررسی بهترین راه حل: آیا این بهترین راه حل است؟
(یا) چرا این کار را انجام دهم و چرا نه؟
(یا) چرا بله و چرا نه ؟
در این ارزیابی اختصاصی که مشروح تر و دقیق تر از بررسی کلی گزینه ها می باشد، پیامدهای مثبت و منفی راه حل انتخابی را معلوم کنید. اگر توانستید تدابیر لازم را برای جبران پیامدهای منفی احتمالی، اتخاذ کنید یا آن که این پیامدهای منفی را تا حدی که ارزشش را داشته باشد، پذیرفتید، به مرحلهٔ بعدی وارد می شوید، در غیر این صورت دوباره به سایر گزینه های ممکن (مربوط به مرحلهٔ قبل) می اندیشید با این قصد که یا از تلفیق آن ها با راه حل انتخابی بهره ببرید یا راه حل دیگری را انتخاب کنید.
۶. بازنگری هوشمندانه: آیا روند طی شده هوشمندانه و واقع بینانه است؟
(یا) آیا کار (انتخاب ها و بررسی ها …) به درستی انجام شد؟
(یا) بر سیر مراحل کار چه نقض هایی وارد است؟
در صورت عدم اطمینان کافی از وجود عنصر هوشیاری (که واقع بینی نیز یکی از این ویژگی های آن است) در روند مراحل طی شده، لازم است حداقل یکبار به بازبینی و کنترل سیر کاری انجام شده، بپردازید و آن را با هوشمندی و واقع بینی از نظر بگذرانید. باید مطمئن شوید که عبور مراحل مذکور درست بوده و طی آن اشتباهی صورت نگرفته است.
۷. مشورت نهایی: از دیدگاه تو، تصمیم من چطور است؟
مشورت اندیشی یکی از شاخه های تفکر متعالی است که به شاخه های فرعی متعددی تقسیم می شود. این مشورت می تواند درونی یا بیرونی باشد. همچنین طرف مشورت می تواند یک فرد یا افرادی معلوم یا چیزهای دیگری باشد. در تفکر متعالی، قلب و روح، جسم و جهان، سرنوشت و آینده، تاریخ و گذشته، نابودی و مرگ، ارواح و نورها، زمین و آسمان، علائم و نشانه ها و حتی حیوانات و طبیعت می توانند مورد مشورت قرار گیرند. برای این کار روش هایی وجود دارد که شرح آن خارج از این مبحث است. اما عملی ترین و آسان ترین شکل مشورت، مشورت با مشاوران صلاحیت دار است. چنین افرادی می بایست دارای علائم معلومی باشند که از جمله ضروری ترین آن ها می توان به دانایی و تجربهٔ بیش تر (در موضوع) عدم غرض ورزی و داشتن حس نیت و قابل اعتماد بودن اشاره کرد. بعد از مشورت و تثبیت بهترین راه حل، می بایست به طراحی برنامه و انتخاب بهترین روش اجرا ذست بزنید. در درس های بعدی به موضوع مشورت و برنامه ریزی نیز می پردازیم.
شرح و بازنویسی در حم (بر اساس دوره های آموزشی ایلیا «میم») در موضوع تفکر متعالی
برگرفته از نشریه تفکر متعالی شماره ۳- زمستان ۱۳۸۴
نظر دهید