استاد ایلیا «میم» رام الله

معمولاً در شروع هر ارتباط جدیدی، در باره سن و سال هم کنجکاو می شویم. البته لازم نیست با صدای بلند بپرسیم ببخشید شما چند سالتان است؟، بلکه با کمی دقت و توجه در نحوه عملکرد و نوع رفتارها، جوابش را به سادگی پیدا خواهیم کرد.

بد نیست به این موضوع توجه داشته باشیم که برقراری ارتباط موفق و سازنده با هم سن و سال هایمان که درک بیشتر و بهتری از شرایط سنی، وضعیت عاطفی و نیازها و انگیزش هایمان دارند، ساده تر و امکان پذیرتر است چرا که این امکان را ایجاد می کند تا در موقع لازم بتوانیم با خارج شدن از جایگاه خود و قرار گرفتن در موقعیتی که شخص مقابل در آن جای گرفته، به شکلی موثرتر و قابل فهم تر با او ارتباط برقرار کنیم.

فرض کنید از کسی بپرسید چند سالت است و او پاسخ دهد: ۲۹- ۴۲- ۳۰- ۱۸- ۱۴- ۲۱. تعجب نکنید او اشتباه نمی کند چون همه ما از سن و سال های متفاوتی برخورداریم چرا؟ چون سن تقویمی مدت زمانی است که فرد زندگی کرده، همان سن شناسنامه ای خودمان. سن فیزیولوژیکی، به میزان رشد و تکامل اعضا و سیستمهای فیزیولوژیکی فرد بستگی دارد و معمولاً با سن تقویمی مطابقت دارد. سن عقلانی و هوش، میزان هوشیاری، آگاهی و توانمندی های ذهنی فرد را در نظر دارد و می تواند بالاتر، پایین تر و یا هم پایه سن تقویمی فرد باشد. سن اجتماعی، رشد اجتماعی فرد را با سن تقویمی فرد مقایسه می کند. آیا فرد نسبت به سن و سالش قادر به برقرار کردن رابطه با دیگران و محیط پیرامونش می باشد. سن هیجانی مـانـنـد سن اجتماعی بلوغ هیجانی فـرد را بـا سـن تقویمی فرد مقایسه می کنــد. آیا فرد نسبت به سن و سالش قادر به کنترل و کنار آمدن با احساسات و هیجانتش می بـاشد یا خیر؟

انسان ها کنترلی بر سن تـقـویمی خـود نـداشـتـه و کـنــتـرل اندکی نیز بر سن هوشی و فیزیولوژیکی خود دارند. اما در مورد سن اجتماعی و هیجانی خود می تـوانــند تعیین کننده باشند. عقب ماندگی اجتماعی و هیجانی را می تـوان با کمـی تـلاش و همت جـبـران و درمان کـرد. آموختن مهارت های اجتماعی مناسب و رشد و بهبود بـلـوغ هیجـانـی در تــوان هــر فردی می باشد. یک نفر ممکن است از لحاظ تقویمی به بلــوغ رسیده باشد، اما از لحاظ اجتماعی ناپخته و نابالغ باشد. در اجــتماع افراد با بلوغ سنی و هوشی اما عدم بلوغ هیجانی و اجتماعی، فراوان می بـاشند که موجب نـاراحـتـی و تـنـش ارتباطی زیادی، هم بــرای خود و هم برای اطرافیانشان، می شوند.

برخی از نشانه های بلوغ و عدم بلوغ هیجانی را می گوییم سن خود را تخمین بزنید.

۱- عدم ثبات هیجانی: رفتارهای انفجاری، کج خلقی ها، پایین بودن سطح آستانه تحمل پذیری، واکنش نامتناسب با عامل تنش، حساسیت بیش از حد، انتقاد ناپذیری، حسادت نامعقول، عدم تمایل به بخشش دیگران و دمدمی مزاجی از جمله نشانه های بارز در این مورد می باشند.

۲- وابستگی مفرط: رشد و تکامل انسان از وابستگی مطلق (من به تو احتیاج دارم) آغـاز شـده و بـه اسـتـقـلال مـطـــلق (من به هیچ کس نیاز ندارم) و در نـهـایـت بـه همبستگی (ما به یکدیگر نیازمندیم) ارتقاء می یابد. وابـستـگـی مفرط اشاره دارد بر وابستگی بی مورد، متکی بودن به فردی در صورتی که می توان خود اتکاء بود. وابستگی مفرط برای مدت طولانی به فرد و یا شرایط، باعث تـأثـیرپذیری شدید، تردید و دودلی، قضاوت های شتاب زدهو مواردی از این دست می گـردد. این گونه افراد از تـغـییر و تحول هراس دارند، محافظه کاری مفرط از خصـلت های این گونه افراد می باشد.

۳- حرص برای ارضاء: نیاز به تـوجه فـوری و ارضـاء بی درنگ خـواستـــه هایشان دارند. توانایی آنها برای انتظار کشیدن بسیار پایین است، خود کنترلی پایینی دارند و لذت و آرزوهای زودگذر زمان حال را برای دستیابی به نتایج بهتر و بزرگتر زمـان آیـنـده از دست می دهند. آنها افرادی سطحی نگر بوده ووفاداری ارتباطی این افراد با دیگران تا زمانی تـــداوم می یابد که برایشان منفعت داشته باشد. ارزش های سطحـی داشته و موضوعات بی اهمیت و ظاهری برایشان از اهمیت بالایی برخوردار است. زندگی خانوادگی و مالی این دسته افراد، اغلب وضعیت نابسامانی را از سر می گذراند.

۴- خودخواهی و خودبینی: مظهر بارز خودخواهی هستند و نسبت به احساسات دیگران بی تفاوت می باشند. ایــن گونه افراد اعتماد به نفس پایینی دارند، برای هیچ کس دروناً ملاحظه و احترامی قائل نیستند و این موضوع در مورد خودشان هم صراحتاً بارز است. آنـهـا غـرق در احسـاسـات و خــواستــه های خودشان می باشند. درخـــواست های عجیب و غریب و نامعقول دارند. بیش از حد رقابت جو و کـمال گرا می باشند و هرگز مسؤولیت اشتباهات، عـیـوب و کاستی های خود را نمی پذیرند.

نشانه های بلوغ هیجانی

توانایی درک و تجربه احساسات و نیازهای عمیق خویش، قدرت بـیـان و بـرآورده ســاختن نیازها و احساسات در مسیر سازنده و مناسب از ویژگی های بارز این گروه است. ایـن موضوع عکس «بـرون ریـزی» است که طی آن نیازها و خواسته ها در قالب رفتارهای ناخودآگاه و مخرب بروز می یابند. فـرد بـالغ به مشکلات و تجارب زندگی همچون درس هایی برای آموختن می نگرد. در حالی که فرد نابالغ به باران دشنام می دهـد، فـرد بالغ چتر می فروشد.

فرد نابالغ از تجارب خود درس نمی گیرد، خـواه مـثــبت باشند خواه منفی. طوری رفتار می کنـد که گویـی هیـچ گـونه ارتـبـاطی میان چگونگی عملکردهاو عواقبی که به سرش می آید وجود ندارد. یـک فرد نابالغ مـدام دارای احـسـاس بـدبـخـــتـی، طردشدگی و بدبینی نسبت به زندگی بوده و به سرعت عصبانی گشته و هنــگامی که نـاکام مـی گردد به نزدیک ترین کسانش حمله ور می گردد. این گونه افراد همواره مضـطـرب می باشند. اما فرد بالغ با این رویکرد پیش می رود کـه با تلاش و اراده قوی سرانجام بـه هر چه می خواهد می تواند دست یابد.

فرد نابالغ هنگامی که شکست می خورد، به دنبال فردی برای سرزنش و نکوهش می گـــردد اما فرد بالغ بدنبال راه حل است. فرد نابالغ به دیگران حمله ور می گردد، فرد بالغ بر مشکلات. توانایی در واکنش نشان دادن به شرایط و اوضاع زندگی با فراست، قضاوت صحیح و خردمندی هم رفتاری بالغانه است.

احتمالاً دیگر حدوداً هم که شده می دانید چه سن وسالی دارید. پس بهتر است برای برقراری ارتباطات سازنده دوستانی از میان همین گروه سنی خودتان انتخاب کنید تا خیلی دچار دردسر نشوید!

ترجمه و تنظیم: ن. م

اولین انتشار در نشریه علم موفقیت شماره ۱۴